
Zo neem je voorgoed afscheid van de overgang
TIPS
Vrouwen die zonder klachten door de overgang willen
komen, kunnen om hormoontherapie vragen. Journalist Carin Röst toetst wat er
gebeurt als je hormonen gebruikt terwijl je die zelf niet meer aanmaakt.
Hormoontherapie kan het tekort aanvullen en zo de klachten verminderen.
,,Hormoontherapie is nooit het eerste waar we aan denken, want met het
aanpassen van levensstijl en voeding is ook veel winst te behalen’’, zegt Adri
Rijkmans. Als Care for Women- specialist adviseert zij vrouwen met
menstruatieproblemen, vragen rond anticonceptie, zwangerschap en
overgangsklachten. ,,Stress en een ongezonde levensstijl kunnen
overgangsklachten namelijk verergeren. Als aanpassing van je leefstijl
onvoldoende werkt, zie ik in hormoontherapie en plantaardige geneesmiddelen een
goede oplossing.’’
Vaak zijn klachten als opvliegers door het gebruik van hormonale sprays,
tabletten, pleisters of pillen na twee weken verdwenen. Toch schakelen in
Nederland relatief weinig vrouwen in de overgang erop over: zo’n 5 procent. In
landen als Duitsland en België is dat al zo’n 25 procent en in de Verenigde
Staten zelfs 25 tot 40 procent. ,,In Nederland zien nog veel vrouwen de
overgang als een fase die erbij hoort en waar ze doorheen moeten’’, zegt Ebel
Molenaar, overgangsconsulent en lid van de Vereniging Verpleegkundig
Overgangsconsulenten. ,,Ze denken dat er niets aan hun klachten valt te doen.
Van die ideeën moeten we af. Hormoontherapie kan vrouwen echt over de brug
helpen. Ze kunnen weer werken en het leven leiden dat ze gewend waren.’’
Waar: De risico’s zijn allang
bijgesteld
De reden dat
veel vrouwen rond de 50 huiverig zijn voor hormoontherapie is dat ze denken die
het risico op (borst)kanker verhoogt. Dat is onzin, zegt Molenaar. ,,Dat
verhaal komt voort uit een hormoontherapievorm die vrouwen zeventien jaar
geleden in Amerika kregen. Het bevatte een bepaald type synthetisch
progesteron, dat inderdaad de kans op borstkanker bleek te verhogen. De
hormoonpillen van nu bevatten een ander soort progesteron.’’
Het verhoogde risico op borstkanker is overschat, zegt ook Dorenda van Dijken, gynaecoloog in OLVG West, het stadsziekenhuis van Amsterdam. ,,Er bestaat een licht verhoogd risico bij langdurig gebruik, en dat is langer dan vijf tot zeven jaar, afhankelijk van het type progesteron. Vrouwen gebruiken het nooit zo lang, want de ergste klachten zijn dan al weg. Als iemand twee glazen alcohol per dag drinkt, geeft dat een veel grotere kans op borstkanker.’’
Er bestaat wel een risico op trombose, zegt ze, vooral door hormoontabletten te slikken, maar dat is erg klein. ,,Neem je de hormonen via pleisters op de huid, via een gel of spray, dan is dat gevaar helemaal verwaarloosbaar. Voor sommige vrouwen is de kans op hart- en vaatziekten zelfs kleiner als zij hormoontherapie gebruiken. Dat geldt met name voor vrouwen die onder de 42 jaar in de overgang komen.’’
Wie borstkanker heeft of heeft gehad, of er erfelijk mee is belast, kan beter niet met hormoontherapie beginnen
Niet waar: Iedereen mag aan de
hormoontherapie
Hormoontherapie
is bedoeld voor vrouwen die zulke ernstige klachten hebben dat het hen
belemmert in het dagelijks leven. Veel hangt af van je beleving, zegt Molenaar:
,,Leid je de hele week vergaderingen of sta je voor de klas, dan kan het
vervelend zijn als je het zichtbaar warm krijgt. Hormoontherapie kan een goede
oplossing zijn.’’ Wel gelden er voorwaarden. ,,Wie borstkanker heeft of heeft
gehad, of er erfelijk mee is belast, kan beter niet met hormoontherapie
beginnen’’, zegt gynaecoloog Van Dijken. ,,Als een vrouw al tien jaar niet meer
menstrueert, raden we het ook af, omdat het risico op hart- en vaatziekten
toeneemt.’’
Ook voor rokers is de therapie ongeschikt. Alleen al omdat die gewoonte, net
als veel alcohol drinken, weinig bewegen en overgewicht, de overgangsklachten
vergroot. Rokers wordt daarom altijd aangeraden eerst te stoppen. Meestal helpt
dat al tegen de klachten. Wie niet breekt met zijn sigaretten en toch
hormoontherapie volgt, loopt meer risico op trombose.
Niet waar: Je kunt zelf aan de gang
met hormonen
Hormoonpillen
zijn buiten een huisarts of gynaecoloog om via internet te bestellen. Een
rondje googelen levert diverse websites op waar je hormoonpreparaten kunt
kopen. Maar volgens alle drie de deskundigen is het een bijzonder slecht idee
je opvliegers en stemmingswisselingen met deze pillen het hoofd te willen
bieden. ,,Je weet nooit precies wat erin zit, en dus ook niet wat de risico’s
zijn’’, zegt Care for Women-specialist Adri Rijkmans. ,,Bovendien is
hormoontherapie een kwestie van maatwerk en daar heb je echt professioneel
advies voor nodig. Heeft een vrouw bijvoorbeeld nog een baarmoeder, dan krijgt
ze ook progesteron, om het baarmoederslijmvlies te beschermen.’’
Ook de dosis luistert nauw. Van Dijken: ,,Internationaal is afgesproken dat je altijd een zo laag mogelijke dosis geeft. Het lastige is dat je als arts niet van tevoren weet hoeveel hormoon een vrouw nodig heeft. Je kunt dat niet in het bloed zien. Een vrouw zonder klachten en een vrouw met enorm veel klachten kunnen hetzelfde oestrogeenniveau hebben. We beginnen daarom altijd met een lage dosis. Helpt het onvoldoende, dan verhogen we de dosis. Dat kun je onmogelijk zelf allemaal uitzoeken.’’
iet waar: Als je stopt met de therapie krijg je de klachten dubbel en dwars terug
Fijn dat met een pil of spray de opvliegers en stemmingswisselingen verdwijnen, maar komen deze klachten terug zodra je ermee stopt? En misschien nog wel heftiger? Zeker niet, stelt Rijkmans gerust. Als je hormonen gebruikt, gaat de natuurlijke overgang in je lichaam door. De therapie bestrijdt alleen de symptomen. Stop je ermee, dan komen de klachten terug, maar dan zijn ze niet erger dan als je geen hormoontherapie had gebruikt. En hoe kap je er het beste mee? Verlaag in overleg met je arts je dosis geleidelijk, raadt Van Dijken aan. ,,In plaats van drie keer per dag spray je bijvoorbeeld nog maar één keer, of je knipt pleisters doormidden en gebruikt de helft. Dat doe je enkele weken, en vervolgens verminder je opnieuw, waarna je na een maand of drie stopt en kijkt hoe het gaat. Het wordt aangeraden om na vier jaar gebruik met beleid af te bouwen. Voor de meeste vrouwen is dan het ergste achter de rug.’’